เรื่องของ “นมแม่สุนัข” เป็นเรื่องที่หลายคนยังไม่ทราบถึงความละเอียดอ่อนของมัน ยังคงมีผู้เลี้ยงที่ยังไม่รู้จักคำว่า “ไข้น้ำนม” ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้เลี้ยงสุนัขต้องทำความเข้าใจโดยเฉพาะน้องหมาที่กำลังมีน้องน้อย
“ไข้น้ำนม” เป็นภาวะฉุกเฉินที่นมของแม่สุนัขมีระดับแคลเซียมในเลือดต่ำมาก พบได้บ่อยในช่วงหลังคลอดที่แม่กำลังให้นมลูก ซึ่งร่างกายต้องการแคลเซียมไปผลิตน้ำนมปริมาณมากๆ และอาจพบในช่วงตั้งท้อง พบมากในสุนัขมากกว่าแมว
สาเหตุที่พบบ่อยที่ทำให้เกิดไข้น้ำนม คือ มีลูกจำนวนมากในแต่ละครอก ได้รับสารอาหารไม่เพียงพอระหว่างการตั้งท้องและให้นมลูก ซึ่งในท้องแรกมีโอกาสเสี่ยงสูงในการเกิดโรคไข้น้ำนม โดยอาการมักแย่ลงมากกว่าปกติหากอยู่ในระหว่างการตั้งท้องและมีการให้แคลเซียมเสริม และสุนัขพันธุ์เล็กมักเกิดโรคนี้ได้ง่ายกว่าสุนัขพันธุ์ใหญ่
จะสังเกตอาการได้จาก น้องจะกระวนกระวาย กระสับกระส่าย กล้ามเนื้อทั่วร่างกายสั่น หอบ มีไข้ ตากระตุก ตัวเกร็ง ชัก เดินไม่สัมพันธ์กัน หายใจแรงถี่ อาจทำให้หมดสติและอาจตายได้ เนื่องจากแคลเซียมมีความสำคัญต่อกระแสประสาทและการบีบตัวของกล้ามเนื้อ เมื่อระดับแคลเซียมต่ำจึงเกิดความผิดปกติขึ้นกับกล้ามเนื้อ การสั่นของกล้ามเนื้อที่ผิดปกตินั้น ทำให้อุณหภูมิในร่างกายสูงขึ้นตามไปด้วย ปกติแล้วอุณหภูมิร่างกายของสุนัขและแมวจะประมาณ 100-102 องศาฟาเรนไฮต์ เมื่อเกิดไข้น้ำนมนั้นอุณหภูมิร่างกายอาจสูงไปถึง 106-108 องศาฟาเรนไฮต์ ซึ่งเป็นอันตรายมากเพราะอาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออวัยวะภายใน เช่น สมอง ตับ ไต และกลไกการแข็งตัวของเลือด โรคนี้จะวินิจฉัยจากการดูจากอาการและประวัติการคลอดลูก อาจตรวจระดับแคลเซียมในเลือด (มักต่ำกว่า 7 มก/เดซิลิตร) และมักมีน้ำตาลในเลือดต่ำร่วมด้วย
การรักษาหากว่าสุนัขมีอาการเข้าข่ายที่กล่าวมานั้นถือเป็นกรณีฉุกเฉินต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน ให้รีบพามาพบสัตวแพทย์ทันที ที่สำคัญคือ ควรแยกแม่ออกจากลูกโดยเด็ดขาด และรีบหย่านมลูกสุนัขให้เร็วที่สุดโดยเฉพาะในระยะ 24–48 ชั่วโมงแรกภายหลังได้รับการรักษา หากยังฝืนให้นมต่อไปก็อาจกลับมาเป็นไข้น้ำนมซ้ำอีกได้ ส่วนลูกสุนัขควรให้นมผสมแทน ไม่ควรเปลี่ยนนมบ่อยเพราะจะทำให้ลูกท้องเสียง่ายและอาจตายได้ หากลูกยังเล็กควรให้ได้รับความอบอุ่นอย่างเพียงพอ เมื่ออาการคงที่แล้วควรให้แม่สุนัขทานแคลเซียมเม็ดเสริม บางรายอาจให้วิตามินดีเพื่อเสริมการดูดซึมของแคลเซียมด้วย
วิธีป้องกันที่ดีที่สุด คือ หลีกเลี่ยงการให้แคลเซียมเสริมในระยะตั้งท้องเพื่อให้แม่สุนัขรู้จักการปรับตัวและปรับสมดุลฮอร์โมนที่ทำหน้าที่รักษาระดับแคลเซียมในเลือด ส่วนอาหารแม่สุนัขควรเป็นอาหารที่สมดุล โดยให้อาหารที่มีคุณภาพสูงและดูดซึมได้ดี (เช่นใช้สูตรอาหารของลูกสุนัข) การให้แคลเซียมเสริมควรให้ภายหลังคลอดและแม่สุนัขอยู่ในระยะให้นมลูกเท่านั้น ในกรณีที่มีลูกสุนัขจำนวนมากควรให้นมผสมเสริมเพื่อป้องกันแม่ให้นมมากจนเกินไปและเป็นไข้น้ำนมตามมา
บทความโดย สัตวแพทย์หญิงอาภาพร เจตนาวณิชย์